Wyjaśnienia Ministra Finansów przekazane dotyczące nowych zasad korzystania z 50 proc. kosztów uzyskania przychodów wprowadzanych ustawą z dnia 27 października 2017 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.

„(…) Na podstawie art. 22 ust. 9 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – dalej „ustawa PIT” – koszty uzyskania przychodów (dalej „kup”) z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych, w rozumieniu odrębnych przepisów, lub rozporządzania przez nich tymi prawami wynoszą 50 proc. uzyskanego przychodu”.

Z kolei na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej, pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron.

Praca twórcza w perspektywie fiskusa

Obowiązkiem płatnika (pracodawcy) jest ocena, czy wynagrodzenie (lub jego część) należy się za pracę będącą przedmiotem prawa autorskiego. To rozróżnienie powinno wynikać z umowy o pracę lub z innych uregulowań obowiązujących określonego pracodawcę i jego pracowników.

Z tytułu przyjęcia utworu i związanych z nim praw majątkowych, pracodawca wypłaca należne wynagrodzenie – honorarium. Musi być więc określona wysokość tego wynagrodzenia – bądź w umowie o pracę, bądź w innych postanowieniach obowiązujących danego pracodawcę i jego pracowników.

Zawsze muszą istnieć wyraźne podstawy do zastosowania kosztów uzyskania przychodu w wysokości 50 proc. poprzez wskazanie, że jest to albo całość wynagrodzenia, albo jego określona część. Strony umowy o pracę muszą określić, jaką część wynagrodzenia uznają za odpowiednią za opracowanie danego utworu i rozporządzenie prawami do niego.

Przejrzyście i precyzyjnie

Pracodawca powinien stworzyć przejrzysty mechanizm pozwalający precyzyjnie określić wysokość należnego honorarium, tj. wynagrodzenia za wykonywanie prac o charakterze twórczym, lub wynagrodzenia za rozporządzenie przez twórcę majątkowymi prawami autorskimi.

Jasne zasady – na korzyść pracodawcy i pracownika

Mechanizm ten chroni zarówno pracodawcę, jak i pracownika. Tego pierwszego w przypadku braku realnego rezultatu umowy w postaci utworu – można wtedy skutecznie skorygować wysokość wynagrodzenia, do którego w konsekwencji nie przysługiwało 50 proc. kup. Zaś w przypadku pracownika – będzie pomocny przy ustaleniu, czy w odniesieniu do części wynagrodzenia pracodawca (płatnik) prawidłowo stosował 50 proc. kup, bowiem wynagrodzenie to stanowiło w istocie honorarium.

Działalność B+R i naukowo-dydaktyczna

Nowelizacja ustawy PIT w zakresie stosowania 50 proc. kup wskazuje dziedziny o charakterze twórczym objęte tym przepisem. Zatem na podstawie art. 22 ust. 9b pkt 2 ustawy PIT (w brzmieniu obowiązującym od 2018 r.) koszty te będą miały zastosowanie między innymi do przychodów z tytułu działalności badawczo-rozwojowej oraz naukowo-dydaktycznej. Pozostałe regulacje ustawy PIT w tym zakresie nie uległy zmianie i w konsekwencji istota regulacji, jej przedmiot i cel pozostają aktualne.

Zakres przepisu 50 proc. kup (kosztów uzyskania przychodu)

Omawiany przepis dotyczy:

• przejawu działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalonego w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia utworu (dzieła) – art. 1 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych;
• dzieł stworzonych również w ramach stosunku pracy, w odniesieniu do których pracodawca, na mocy art. 12 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, nabywa (z chwilą przyjęcia utworu) autorskie prawa majątkowe.

Zmiany od 2018 roku

Począwszy od 2018 r., omawiane zmiany nie oznaczają utraty prawa do stosowania 50 proc. kup w stosunku do tych nauczycieli akademickich, o których mowa w art. 108 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, którzy w ramach stosunku pracy tworzą dzieła objęte ochroną praw autorskich.

Żródło: strona internetowa MNiSzW