Prozdrowotne święto – Dzień Marchewki (International Carrot Day) po raz pierwszy obchodzono w 2003 roku, czyli dokładnie 20 lat temu. Jego celem jest przede wszystkim szerzenie wiedzy na temat tego warzywa i zachęcanie do jego spożywania.

Marchew (Daucus carota L.) należy do rodziny botanicznej selerowate (Apiaceae). Jej przodkowie, najprawdopodobniej pochodzą z terenów dawnej Persji, czyli obecnie Iranu i Afganistanu. Początkowo uprawiano ją dla aromatycznych nasion i liści, najczęściej wykorzystywanych w medycynie. W Europie rozpowszechniła się w XII wieku, ale tylko w ograniczonym stopniu, ponieważ wówczas nadal powszechnie spożywany był pasternak. Natomiast w Polsce kulinarnego znaczenia nabrała w czasach królowej Bony.

Według Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa marchew plasuje się w pierwszej dziesiątce najważniejszych warzyw na świecie. Do największych producentów zalicza się Chiny, Uzbekistan i Stany Zjednoczone. W rankingu światowym Polska plasuje się na 9 miejscu a w UE na miejscu 3.

Marchew zawiera szereg witamin, w szczególności z grupy B, witaminę C, E i K oraz składniki mineralne: wapń, żelazo, magnez, fosfor i potas. Jest bogatym źródłem beta-karotenu. Dostarcza także cennego błonnika pokarmowego.

Najbardziej wartościowa, ale ciężkostrawna, jest marchew surowa. Po ugotowaniu co prawda traci część swoich cennych wartości odżywczych i powoduje szybszy wzrost poziomu glukozy we krwi, ale ma większą zawartość przeciwutleniaczy i staje się lekkostrawna.

Marchew jest uniwersalnym warzywem, z którego można przygotować zarówno dania wytrawne – surówki, zupy, placki, tarty, frytki, chipsy, pasty, pasztety, jak i słodkie ciasta oraz desery i dżemy. Można spożywać ją na surowo, po ugotowaniu, upieczeniu lub usmażeniu. Nadaje się również do suszenia, kandyzowania i kiszenia. Ze względu na zawartość witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, marchew warto spożywać w towarzystwie masła, oliwy lub oleju.

Spożywanie marchwi ma bardzo pozytywny wpływ na stan i koloryt skóry. Korzystnie wpływa na wzrok i pracę wątroby. Działa przeciwnowotworowo, poprawia odporność organizmu i opóźnia starzenie. Przeciwdziała zaburzeniom trawienia.

Znane są także kosmetyczne zastosowania marchwi, między innymi jako składnik kremów, olejków i emulsji. Kosmetyki na bazie marchwi nie tylko wspomagają opalanie, ale także zmniejszają przebarwienia skóry, działają odżywczo i odświeżająco. W domowym spa na skórę twarzy i szyi możemy stosować sok oraz maseczkę z marchwi.

Ciekawostki

Korzenie przodków marchwi były rozgałęzione i miały kolor biały, żółty lub fioletowy. Pomarańczową marchew wyhodowali w XVII wieku Holendrzy. Po latach dominacji pomarańczowej marchwi, coraz częściej można spotkać także odmiany o innych kolorach.

Cenne są nie tylko korzenie marchwi, ale i nasiona, z których między innymi produkuje się olej. Nasiona można wykorzystać do przyrządzenia naparu służącego do picia lub do przygotowania kąpieli relaksacyjnej i inhalacji, a także stosowanego jako tonik. Mogą one też stanowić ciekawy dodatek do zup, sałatek czy dań mięsnych.

Marchew zaliczana jest do grupy warzyw korzeniowych, ale… Portugalczycy wykorzystują ją jako podstawowy składnik słynnego dżemu marchewkowego. Jednak dopóki była ona warzywem, nie mogli sprzedawać swojego przysmaku w innych krajach Unii, gdyż według norm wspólnotowych dżem nie może być robiony z warzyw. W związku z tym na potrzeby dyrektywy dotyczącej produkcji dżemów uznano, że najłatwiej będzie ogłosić marchewkę owocem.

Według Księgi Rekordów Guinnessa największą, ważącą ponad 10 kg, marchew uzyskano w 2017 roku w amerykańskim stanie Minnesota.

Marchew ma swoje muzeum – World Carrot Museum. Jest to pierwsze wirtualne muzeum, którego kuratorem jest, mieszkający w Skipton (Anglia, hrabstwo North Yorkshire), Polak z pochodzenia – John Stolarczyk. Interaktywna wycieczka, pozwala między innymi poznać historię i ewolucję marchwi oraz starożytne rękopisy i ilustracje związane z tym warzywem. Strona zawiera również przepisy kulinarne, informacje o festiwalach marchewkowych i porady dotyczące uprawy marchwi.

We Francji, w strefie przybrzeżnej Normandii, w okolicy miejscowości Créances, przy użyciu wodorostów jako głównego nawozu uprawiana jest „Francuska marchew piaskowa”. Od 1990 roku, w drugą sobotę sierpnia odbywa się tu festiwal marchewki, podczas którego „Bractwo Zjadaczy Marchewki z Créances” paraduje po mieście w ceremonialnych szatach.

Kalifornijskie miasto Holtville nazywane jest „marchewkową stolicą świata”.

Symbolem miasta Ohakune w Nowej Zelandii jest gigantyczna marchewka.

Jan Brzechwa poświęcił jej wiersz („Marchewka”) a zespół Lady Pank piosenkę („Marchewkowe pole”).

Dzień Ciasta Marchewkowego obchodzony jest 3 lutego.